Σκύλοι: Ας σκεφτούμε πέρα απ’ την εκπαίδευσή τους

Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους συνυπάρχουμε με τους σκύλους. Μπορεί να φροντίζουμε ένα σκυλάκι που ζει έξω, μπορεί να ζούμε με έναν σκύλο και να είναι μέλος της οικογένειας, μπορεί να φροντίζουμε το σκυλάκι ενός συγγενή ή φίλης/φίλου όταν χρειάζεται, ή, μπορεί και να είμαστε “μακριά κι αγαπημένοι” τύποι. Σε όποια κατηγορία κι αν ανήκουμε, η στάση μας και οι επιλογές μας επηρεάζουν την ευζωία όλων γύρω μας. Όσο πιο συνειδητοί άνθρωποι είμαστε προς αυτή την ιδέα, τόσο περισσότερο θα προσέχουμε και θα παρατηρούμε τη συμπεριφορά μας. 

Επιπλέον, όταν έχουμε επίγνωση όλων των τόσο διαφορετικών συνθηκών που ζουν οι σκύλοι, είτε περιπλανώνται ελεύθερα σε ένα αστικό περιβάλλον, είτε στην επαρχία, είτε θεωρούνται ότι “ανήκουν” σε κάποια ή κάποιον κ.ο.κ. είναι όλοι τους συναισθανόμενα πλάσματα, εξαιρετικά κοινωνικά και έχουν όλοι τους τις ίδιες βασικές ανάγκες, που μπορούμε με καλή συνεργασία -μεταξύ μας οι άνθρωποι- να καλύψουμε. Αυτό θα μας κάνει κι εμάς πολύ πιο ανθρώπινους, γι’ αυτό προσωπικά θεωρώ ότι οι σκύλοι έχουν και τον τίτλο του καλύτερου μας φίλου. Γιατί μας διδάσκουν και μας υπενθυμίζουν τη σημασία της ευγένειας, της καλοσύνης και της συνεργασίας. 

Για να μπορούμε να συνυπάρχουμε αρμονικά μαζί τους είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε τον τρόπο που επικοινωνεί ένας σκύλος και, φυσικά, να μπορούμε κι εμείς να επικοινωνούμε κατάλληλα μαζί του. Πολλές φορές η καταπίεση και ο εκφοβισμός των σκύλων, θεωρούνται απαραίτητα εργαλεία για να συμμορφωθούν και να μπορούν να ζουν μαζί μας με ασφάλεια. Ευτυχώς όμως, πλέον, έχουμε τόσα δεδομένα που δείχνουν ότι υπάρχουν πολύ ήπιοι και ευγενικοί τρόποι όπου μπορούμε να εκπαιδεύσουμε έναν σκύλο αποτελεσματικά! 

Η συμβιωτική σχέση των ανθρώπων και των σκύλων ξεκινάει χιλιάδες χρόνια πριν, όπου ο ένας προσφέρει στον άλλο με τον τρόπο του συντροφιά και ασφάλεια. Οι σκύλοι είναι μέρος του οικοσυστήματος, είναι εξαιρετικά κοινωνικοί και εξαιρετικά προσαρμοστικοί και η φυσική τους ιστορία μας δείχνει ότι έχουν αναπτύξει τόσες χιλιάδες χρόνια όλες τις απαραίτητες δεξιότητες για να επιβιώνουν, προτού καν “εξημερωθούν” από τον άνθρωπο. Μάλιστα, όσα περισσότερα αποκαλύπτονται μας δείχνουν ότι το πιο πιθανό ήταν η ταυτόχρονη συνεξέλιξη ανθρώπων και σκύλων, δημιουργώντας μία σχέση συνεργασίας όπου όλοι έβγαιναν κερδισμένοι. 

Έτσι, οι σκύλοι ανέπτυξαν και καλλιέργησαν όχι μόνο επικοινωνιακές δεξιότητες, αλλά και δεξιότητες για να είναι “χρήσιμοι” προς εμάς, αξιοποιώντας τα χαρίσματά τους κατάλληλα. 

Με βάση αυτή την φυσική συμβιωτική μας σχέση, υπάρχουν επαγγελματίες ανά τον κόσμο που εργάζονται με σκύλους (εκπαιδευτές, συμπεριφοριστές, μυοθεραπευτές, κτηνίατροι κ.α.) οι οποίοι/οποίες εστιάζουν στην επικοινωνία με το σκύλο, για να κατανοήσουν την κατάστασή του και τις ανάγκες του, χωρίς να προσπαθήσουν να καταπιέσουν ή να χειριστούν απλά τη συμπεριφορά του. Έτσι, επιτρέπεται στους σκύλους να “μιλούν” και να επικοινωνούν και με αυτό τον τρόπο μπορεί κανείς να δώσει και περισσότερες οριοθετημένες επιλογές και κατ’επέκταση αν συλλέξει και πολλές πολύτιμες πληροφορίες από τον ίδιο το σκύλο,

μαθαίνοντας περισσότερα για κείνον για να φροντιστεί ο σκύλος κατάλληλα. Άλλωστε είναι τόσα εκείνα που ακόμη δεν γνωρίζουμε γι’ αυτούς, όσο περισσότερο μας μιλούν τόσα θα ανακαλύπτουμε για κείνους!

Όσο κι αν φαίνεται απίστευτο σε κάποιους ανθρώπους, μπορούμε αποτελεσματικά να θέσουμε όρια και να καθοδηγήσουμε έναν σκύλο, απλώς και μόνο γνωρίζοντας τον τρόπο που επικοινωνεί, χωρίς να χρειαστεί να χρησιμοποιήσουμε καμία μορφή βίας ή εξαναγκασμού. Μάλιστα, όπως πλέον και με τα παιδιά, τίθεται και και το ερώτημα της επιβράβευσης όταν αυτή μπορεί να στέκεται εμπόδιο στην ανεξαρτησία, το δικαίωμα και την σημασία που έχει να αυτενεργεί ένα άλλο πλάσμα αλλά και στο πόση εξάρτηση μπορεί να δημιουργεί προς το πρόσωπο που ασκεί τόση επιρροή στη συμπεριφορά και τις επιλογές του άλλου. 

Υιοθετώντας μία ολιστική προσέγγιση, μπορούμε να φροντίσουμε τους σκύλους όσο καλύτερα μπορούμε και η φροντίδα αυτή θα αντανακλάται και στη συμπεριφορά τους! Λαμβάνοντας υπόψη τη γλώσσα του σώματός τους, το ηθόγραμμά τους, τις βασικές ανάγκες τους και κατά πόσο καλύπτονται, το επίπεδο του στρες τους, τις συνήθειες, το περιβάλλον τους, το πόσο ασφαλείς ή απειλούμενοι αισθάνονται, την κατάσταση της υγείας τους, την καθημερινότητά τους και φυσικά το ρόλο της γενετικής, μπορούμε να κατανοήσουμε κάθε σκύλο και να τον/την φροντίσουμε κατάλληλα, κάνοντας έτσι και την εκπαίδευση του σκύλου, απλή καθοδήγηση και επικοινωνία καθώς έχουμε μία πολύ όμορφη συνεργασία μαζί τους!

Είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζουμε τη γλώσσα σώματός τους για να μπορούμε να ανταποκρινόμαστε κατάλληλα και να για να αισθάνονται κι οι ίδιοι ασφαλείς μαζί μας. 

Χωρίς αυτή την απαραίτητη γνώση δεν μπορεί ο άνθρωπος να κατανοήσει τι είναι φυσικό για έναν σκύλο και κατ’ επέκταση την πολυπλοκότητα αυτού του πλάσματος. Έτσι δημιουργούνται όλα τα προβλήματα και οι παρεξηγήσεις. 

Ο πιο απλός τρόπος για να κάνουμε έναν σκύλο να αισθανθεί ασφαλής (εκτός του να μη δυσφορεί γενικότερα) είναι να χρησιμοποιήσουμε ευγενική γλώσσα σώματος. Έτσι κάνουμε τον κόσμο ασφαλή ΓΙΑ ΟΠΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ σκύλο συναντάμε!

Όταν κι εμείς οι άνθρωποι μοιραζόμαστε τις ίδιες αξίες, μεθόδους και κωδικα ηθικής το περιβάλλον μας γίνεται τόσο πιο όμορφο και ειρηνικό!

Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό πέρα απ’ το να προσπαθούμε να χειριστούμε κάποια συμπεριφορά να σκεφτόμαστε το “γιατί”. Γιατί επιλέγουμε κάτι συγκεκριμένο για το σκύλο; Γιατί του ζητάμε κάτι; Ή γιατί ο σκύλος επιλέγει ή δεν επιλέγει κάτι; Χρειάζεται κάθε φορά να σκεφτόμαστε τι χρησιμότητα έχει αυτό που κάνουμε ή θέλουμε να κάνουμε. Τόσο για μας όσο και για το σκύλο. Και φυσικά να θυμόμαστε ότι οι σκύλοι είναι ούτως ή άλλως “προγραμματισμένοι” πλέον να είναι “χρήσιμοι” και “συμπαθείς” προς εμάς! ΄Οταν είμαστε γνήσια φιλικοί απέναντί τους και όταν μπορούμε κι εμείς και συνεργαζόμαστε μεταξύ μας δημιουργούμε ένα ασφαλές περιβάλλον για όλους. Αυτό κάνει και τους σκύλους πιο “φιλικούς”. Είναι σημαντικό να σκεφτόμαστε όχι μόνο πως η έλλειψη ή η επάρκεια πόρων παίζουν ρόλο στο πως συμπεριφέρεται ο εκάστοτε σκύλος, αλλά και τι ρόλο παίζουμε εμείς στην διαθεσιμότητα των πόρων αυτών. Τι ρόλο παίζουμε στο πόσο ασφαλές είναι ένα περιβάλλον; Πόσο υποστηρικτικά άτομα είμαστε στους γύρω μας; Πόσο δοτικά; Πόσο φιλικά; Πόσο ειρηνικά; Πόσο καλά συνεργαζόμαστε με τα άλλα άτομα γύρω μας για να συνδημιουργούμε το καλύτερο δυνατό για τα πάντα γύρω μας; Γιατί το κάθε τι που κάνουμε επηρεάζει τα πάντα γύρω μας! Ακόμη και το πως εκλαμβάνουμε κάποιο άλλο πλάσμα παίζει τόσο μεγάλο ρόλο στο πως συμπεριφερόμαστε απέναντί του!

Έτσι λοιπόν, όταν αρχίσουμε να βλέπουμε τον σκύλο σαν ένα πολύ ικανό πλάσμα να πάρει αποφάσεις κι ότι έχει δικαίωμα στο να επιλέγει, να αυτορυθμίζεται και να αυτενεργεί μπορούμε να αφήσουμε πίσω πολλά από τα πράγματα που του ζητάμε και να βρίσκουμε τρόπους να του επιτρέπουμε να είναι σκύλος. Τι χρειάζεται να κάνουμε; Πρώτο και κυριότερο είναι η παρατήρηση των σκύλων να βρίσκεται στο κέντρο όσων κάνουμε. Να έχουμε την πρόθεση να μάθουμε από αυτούς και να τους εμπιστευτούμε. Μέσα σε ελάχιστη ώρα μπορεί ένας σκύλος να εμπιστευτεί κι εμάς αρκεί να καταλάβουμε τι μας λέει, να προσέξουμε τη γλώσσα του σώματός μας και να ανταποκριθούμε κατάλληλα. Φροντίζουμε επίσης, εκτός από την επαρκή ξεκούραση, το καλό φαγητό, την τουαλέτα, τις ασφαλείς σχέσεις και το ασφαλές περιβάλλον…να διατηρείται και η περιέργεια του σκύλου! Επιτρέποντας στους σκύλους να διατηρούν την περιέργειά τους σημαίνει πως θα μπορούν να ανταπεξέρχονται στις διάφορες καταστάσεις και θα είναι εύκολο να συνυπάρχουμε μαζί τους.

Πηγές:

• Communication in Dogs, M Siniscalchi et.al, 2018

• The genomics of selection in dogs and the parallel evolution between dogs and humans, G Wang et.al, 2013

• “Σήματα ηρεμίας:Μιλώντας τη γλώσσα των σκύλων”, Τούριντ Ρούγκας, εκδόσεις wuf wei, 2022